Procedury
Dekontaminacja jest procesem dążącym do dezaktywacji substancji szkodliwych i niebezpiecznych. Poddawane są jej nie tylko przedmioty, miejsca i pomieszczenia, ale też ludzie, czy zwierzęta. W obiektach służby zdrowia wykorzystuje się szereg procedur mających zlikwidować zagrożenia mikrobiologiczne. Niżej omówiono wszystkie metody mające usuwać i neutralizować szkodliwe substancje w placówkach medycznych.
Dekontaminacja
To procedura eliminacji metodami fizycznymi i chemicznymi niebezpiecznych mikroorganizmów i/lub substancji chemicznych, w tym radioaktywnych, z powierzchni jakichkolwiek przedmiotów, ludzi, zwierząt, z powietrza i cieczy. Teoretycznie proces ten może być prowadzony metodami pasywnymi (np. spłukiwanie, mycie, rozcieńczenie, filtracja, wentylacja) lub aktywnymi (np. destrukcja mikroorganizmów, neutralizacja i rozkład całkowity toksyn), jednakże całkowita eliminacja zagrożeń wymaga zastosowania metod aktywnych.
W obiektach służby zdrowia do likwidacji zagrożeń mikrobiologicznych stosuje się szereg procedur: wentylację, noszenie maseczek lub kompletnych kombinezonów ochronnych, mycie rąk, mycie/czyszczenie i sanityzację powierzchni, sanityzację powietrza, dezynfekcję różnorodnych powierzchni i powietrza oraz sterylizację artykułów medycznych, powierzchni i pomieszczeń.
Spis treści:
Wentylacja pomieszczeń
Otwieranie okien i używanie mobilnych wentylatorów to procedura pasywna, najmniej skuteczna. Przydatnym narzędziem do pośredniej oceny skuteczności takiej wentylacji może być monitorowanie CO2 (monitor CO2). Wentylacja mechaniczna, stosowana samodzielnie (bez filtrów), również jest mało skuteczna, gdyż nawet przy 20 wymianach powietrza na godzinę, (norma dla sal pacjentów to 12 wymian na godzinę) nie jest możliwe usunięcie wszystkich zakaźnych mikroorganizmów. Wysoką czystość mikrobiologiczną powietrza w systemach wentylacyjnych można osiągnąć stosując filtry HEPA, jednakże są one kłopotliwe w eksploatacji i utylizacji (zwłaszcza skażone), albo instalując w tych systemach lampy UV np. lampy UV222nm o mocy dobranej do natężenia przepływu powietrza.
Środki ochrony indywidualnej
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w Sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca (szpital) powinien wyeliminować czynniki stanowiące ryzyko, np. poprzez zminimalizowanie zanieczyszczenia powietrza lub stworzenie izolatek (w stopniu zgodnym ze współczesnym stanem wiedzy), a następnie wykonać analizę pozostałych zagrożeń nadal występujących w środowisku pracy i wyposażyć pracowników w niezbędny sprzęt ochrony osobistej, wymagając jednocześnie odpowiedniego sprzętu od osób wchodzących na teren oddziałów szpitalnych.
W przypadku większości kontaktów personelu z pacjentami na oddziałach niezakaźnych, gdy nie występuje ryzyko rozpryskiwania krwi lub płynów ustrojowych, wystarczy rutynowe stosowanie fartucha, rękawiczek i odpowiednia higiena rąk. W przypadku pacjentów ”zakaźnych” i pacjentów z obniżoną odpornością oraz zabiegów chirurgicznych etc., konieczne jest noszenie dodatkowych środków ochrony indywidualnej. Może to obejmować stosowanie fartuchów, rękawiczek, masek ochronnych, gogli i kombinezonów ochronnych. Najwyższy poziom ochrony zapewniają pełne, nadciśnieniowe kombinezony ochronne wyposażone w wewnętrzne, autonomiczne źródło powietrza i eliminację CO2.
Fartuchy
Jeśli przewiduje się ochlapanie/spryskanie skóry lub ciała krwią/płynami ustrojowymi pacjenta, należy nosić fartuch izolacyjny/zabiegowy.
Rękawiczki
Podczas kontaktu z pacjentami „niezakaźnymi” i bez deficytu odporności, w szczególności podczas kontaktu z ich odzieżą, przedmiotami, krwią, płynami ustrojowymi, nienaruszoną skórą lub błonami śluzowymi, można nosić rękawiczki niesterylne, które należy zmieniać każdorazowo po kontakcie z pacjentem. Wszystkie inne sytuacje wymagają noszenia rękawiczek sterylnych.
Maski ochronne
Z epidemiologicznego i praktycznego punktu widzenia, o jakości maski jako środka ochrony osobistej, decydują trzy parametry: skuteczność filtracji zanieczyszczeń, szczelność maski oraz komfort oddychania. Dostępne na rynku maski ochronne podzielić można na trzy główne typy: półmaski zabiegowe/chirurgiczne, półmaski oddechowe oraz maski oddechowe całotwarzowe.
- Półmaski zabiegowe/chirurgiczne przeznaczone są do higienicznej ochrony pacjenta przed potencjalnie zakaźnymi aerozolami wydychanymi przez personel oraz do ochrony personelu przed aerozolami wydalanymi przez pacjenta w czasie kaszlu i kichania. Dostępne są trzy typy maseczek chirurgicznych różniących się skutecznością filtracji: typ I (do 95%), typ II (co najmniej 98%), typ III (skuteczność filtracji jak typ II, ale o zwiększonej odporności na zachlapanie). Maseczki takie są jednakże luźno dopasowane, przez co cząsteczki zanieczyszczeń powietrza mogą przedostawać się przez nieszczelności wokół ich krawędzi.
- Półmaski oddechowe (klasy FFP2 lub wyższej) przeznaczone są do ochrony personelu przed wdychaniem powietrza zawierającego wirusy lub bakterie. Przylegają one ściśle do twarzy, a większość wdychanego powietrza przechodzi przez bierny lub aktywny materiał filtrujący. Budowa tych masek sprawia, że trudniej się w nich oddycha. Niektóre z tych masek produkowane są także w wersji z zaworkiem, który umożliwia szybsze odprowadzenie wydychanego powietrza na zewnątrz, dzięki czemu oddychanie jest łatwiejsze i okulary są w mniejszym stopniu narażone na parowanie. Maski z zaworkiem wydechowym przeznaczone są jednakże tylko dla osób, które nie są nosicielami mikroorganizmów wywołujących choroby układu oddechowego. Współczynnik ochrony półmasek wynosi zwykle poniżej 50.
- Maski oddechowe całotwarzowe zapewniają zdecydowanie większe bezpieczeństwo personelowi pracującemu w środowisku skażonym (współczynniki ochrony 500-2000).Te najlepsze zapewniają ponadto: dodatnie ciśnienie powietrza z automatyczną korektą przy jego spadku, komfort oddychania, możliwość pracy w ciemnych pomieszczeniach, dobrą widoczność, odpowiednią autonomię pracy. Przykładem takiej maski jest maska oddechowa TIKI. Jest to lekka maska nadciśnieniowa klasy P3, która gwarantuje wysoki komfort oddychania nawet przy zwiększonym wysiłku (wydajność tzw. blowera jest automatycznie dostosowywana do aktualnego tempa i głębokości oddechu). Dzięki baterii wewnętrznej, w masce TIKI można pracować przez 2,5 godziny, natomiast wykorzystując baterię zewnętrzną nawet do 10 godzin.
Kombinezony
Złotym standardem wyposażenia w środki ochrony indywidualnej oraz procedur postępowania na wypadek pojawienia się najgroźniejszych patogenów powinno być zgromadzenie takich środków i przygotowanie takich procedur postępowania, które zapewniają bezpieczeństwo personelu na poziomie, który jest niezbędny w przypadku postępowania z pacjentami zarażonymi wirusem Ebola.
Jednym ze środków ochrony osobistej który może być w tym celu wykorzystany jest np. jednorazowy, nadciśnieniowy kombinezon OPLISMOS pokrywający całe ciało, wyposażony w wewnętrzne źródło powietrza i odpowiedni system filtracji. Umożliwia on personelowi ciągłą pracę w pełnej izolacji od skażonego otoczenia w czasie do 5 godzin. Ponadto, zapewnia bardzo szeroki kąt widzenia, dwustronną komunikację z otoczeniem/resztą zespołu i umożliwia uzupełnianie płynów.
Uwaga: należy zwrócić szczególną uwagę na zdejmowanie skażonego kombinezonu. Powinno się ono odbywać według ściśle przestrzeganej procedury i być poprzedzone dokładnym spryskaniem całego kombinezonu środkiem biobójczym.
Mycie rąk
Regularne mycie rąk, przynajmniej wodą z mydłem, do tego nie krócej niż przez 20 sekund, to jeden z najprostszych i stosunkowo skutecznych sposobów zapobiegania przenoszenia patogenów drogą kontaktową. Skuteczność tej procedury można zwiększyć także stosując środki biobójcze o przedłużonym działaniu, np. bezalkoholowe roztwory zawierające srebro niejonowe (aXonnite).
Mycie/czyszczenie powierzchni
To procedura usuwania widocznych pozostałości substancji organicznych (krew, ślina, mocz, resztki żywności). Jeżeli na powierzchni blatu, urządzenia czy narzędzi widoczne są tego rodzaju pozostałości, to mycie/czyszczenie takich powierzchni musi stanowić obowiązkową procedurę, gdyż pozostawienie tych zanieczyszczeń decyduje w dużym stopniu o skuteczności następnych etapów dekontaminacji, tj. dezynfekcji i/lub sterylizacji.
Z praktycznego punktu widzenia powierzchnie można podzielić na dwie grupy: powierzchnie krytyczne i niekrytyczne. W placówkach opieki zdrowotnej, powierzchnie niekrytyczne, to miejsca, które nie są często dotykane: podłogi, ściany, meble. Powierzchnie krytyczne to powierzchnie, które są często dotykane przez pacjentów i/lub personel, zwłaszcza powierzchnie w pobliżu pacjenta, a także sprzęt kliniczny, taki jak elektrokardiografy, mankiety do pomiaru ciśnienia krwi lub stetoskopy.
Czyszczenie/mycie powierzchni prowadzone jest zwykle manualnie przy użyciu wody i łagodnych detergentów.
Procedura ta usuwa widoczne biofilmy, ale pozostawia na powierzchni od 40% do 60 % patogenów.
Skuteczność mycia/czyszczenia powierzchni można zwiększyć stosując środki biobójcze o przedłużonym działaniu (np. aXonnite). Ponadto, o końcowej skuteczności tej procedury decyduje także personel, który bardzo często, nieświadomie, pozostawia niedomyte fragmenty powierzchni.
Szacuje się, że około 50% powierzchni, nawet łatwo dostępnej, jest niedomyta. Problem ten można wyeliminować stosując odpowiednie środki koloryzujące – preparaty przeznaczone do mycia, które zwiększają skuteczność tej procedury o 70-95% oraz kontrolę czystości powierzchni przy pomocy np. detektora ultrafioletowego.
Sanityzacja
Określana jest czasem jako dezynfekcja niskiej jakości, gdyż umożliwia redukcję tylko 90-99,9 % (redukcja 1-3 log) wegetatywnych form mikroorganizmów z wyłączeniem mikroorganizmów lekoopornych i/lub katalazo dodatnich, mykobakterii oraz zarodników. Przy braku takich mikroorganizmów, w niektórych sytuacjach, może to być procedura w wystarczającym stopniu zapewniająca bezpieczeństwo epidemiologiczne.
Sanityzacja powierzchni
Jest to procedura uzupełniająca mycie/czyszczenie, dzięki której przy użyciu detergentów i/lub środków biobójczych usuwane są resztkowe substancje chemiczne oraz od 90% do 99,9% mikroorganizmów. Optymalna sanityzacja powinna być prowadzona przy pomocy środków bakteriobójczych o przedłużonym działaniu (np. aXonnite).
Środki o przedłużonym działaniu mogą być także wbudowywane „na stałe” np. w wykładziny/okładziny ścienne i podłogowe, farby do malowania ścian czy powłoki nanoszone na tzw. powierzchnie krytyczne (wielodotykowe tj. często dotykane przez wiele osób). Jest kilka grup takich substancji różniących się sposobem działania.
Sanityzacja Powietrza
Jest to procedura eliminacji z powietrza wegetatywnych form mikroorganizmów do 90-99,9 % (redukcja 1-3 log). Skuteczną metodą sanityzacji powietrza jest zastosowanie np. przepływowych lamp UV oraz mobilnych „oczyszczaczy powietrza” wyposażonych w lampy UV i/lub filtry HEPA oraz moduły RCI a także zamgławiaczy wykorzystujących nisko procentowy (do 12%) nadtlenek wodoru czysty lub wzbogacony tylko w jony srebra.
Dezynfekcja
Jest procedurą usuwania z powierzchni mebli, ścian, urządzeń i narzędzi oraz z powietrza wszystkich lub większości wegetatywnych stadiów mikroorganizmów chorobotwórczych tj. z wyłączeniem zarodników. Może być ona prowadzona zarówno metodami chemicznymi (substancje biobójcze, plazma), jak i fizycznymi (gorące suche powietrze, gorąca para wodna pod ciśnieniem, filtracja, promieniowanie UV i gamma, promieniowa jonizacja katalityczna -RCI, elektrofiltracja, elektroporacja).
W praktyce epidemiologicznej mikroorganizmy podzielono na grupy różniące się wrażliwością na środki biobójcze. Przyjmuje się, że zadawalającą – z epidemiologicznego punktu widzenia – skuteczność dezynfekcji osiąga się redukując ilość wegetatywnych form bakterii o 99,999% (5 log), a spor i grzybów o 99,99% (4 log).
W zależności od sytuacji epidemiologicznej, poszczególne grupy mikroorganizmów można eliminować selektywnie, stosując odpowiednie sposoby dezynfekcji i dedykowane środki biobójcze lub in toto, stosując preparaty biobójcze przeznaczone do eliminacji mikroorganizmów najbardziej odpornych, tj. zarodników, mykobakterii i pierwotniaków lub procedury sterylizacji fizycznej.
W przypadku dezynfekcji chemicznej najlepszym rozwiązaniem, z praktycznego punktu widzenia, jest zastosowanie „uniwersalnego” środka biobójczego np. iHP lub 99S gdyż unika się w ten sposób problemów ze zmianą procedury (konieczność zmiany czasów poszczególnych procedur) oraz problemów logistycznych związanych z koniecznością posiadania kilku dedykowanych środków biobójczych lub jednego, ale za to w różnych stężeniach.
Decydując się na chemiczną procedurę dezynfekcji i rodzaj środków biobójczych, należy upewnić się, czy pomieszczenie nie jest skolonizowane przez mikroorganizmy uodpornione na wybrany środek, np. przez Enterobacteriaceae oporne na karbapenemy czy katalazę, Staphylococcus ureus odporny na metycylinę lub Candida auris. Ponadto, należy liczyć się z tym, że środki dezynfekcyjne mogą promować poziomy transfer genów odporności na antybiotyki i inne środki biobójcze (np.chlorheksydyna, triklosan, providoneiodine, metale, czwartorzędowe związki amoniowe, chlor, nadtlenek wodoru) w obrębie populacji mikroorganizmów.
Właśnie dlatego wybrana procedura powinna być jak najbardziej „rygorystyczna„, tj. nastawiona na nieodwracalne uszkodzenie materiału genetycznego mikroorganizmów opornych. Może to zapewnić tylko dezynfekcja wysokiej jakości (DWJ) czyli taka procedura eliminacji mikroorganizmów chorobotwórczych, która zapobiega promowaniu wśród tych mikroorganizmów lekooporności i odporności na środki biobójcze.
Niestety, takiej skuteczności „dekolonizacji” nie zapewnia powszechnie stosowany nisko stężony ( 7-12% ) nadtlenek wodoru H2O2, nawet wzbogacony jonami srebra. Nisko stężony nadtlenek wodoru jest skuteczny wobec mikroorganizmów katalazo dodatnich i lekoopornych, jeżeli zawiera odpowiednio dobrane synergenty, tak jak 99S środek z kationami srebra (technologia HDM) albo jest to nadtlenek wodoru rozpylany przez zamgławiacz plazmowy, np. w technologii BIT.
Technologia BIT (Technologia Jonizacji Binarnej) umożliwia natychmiastową reakcję w przypadku nagłego pojawienia się nowego zagrożenia epidemiologicznego (choroba „X”?). Wysoki poziom destrukcji wszystkich mikroorganizmów znajdujących się w powietrzu zapewniają także niektóre metody fizyczne, np. metoda oparta na wykorzystaniu zjawiska elektroporacji.
Jest to jednakże metoda pasywna, niskoefektywna.
Dezynfekcja Wysokiej Jakości wymaga jednakże, ze względu na bezpieczeństwo personelu i pacjentów, monitorowania pozostałości środków biobójczych w powietrzu przede wszystkim H2O2, O3, kwasu podchlorawego oraz reaktywnych form tlenu będących rodnikami. O ile jednak pomiar pozostałości H2O2, O3 i kwasu podchlorawego (Cl2) jest stosunkowo prosty – służą do tego odpowiednie mierniki i testy kolorymetryczne – to, jak dotąd, nie ma niekłopotliwej w użyciu, metody kontroli stężenia reaktywnych form tlenu będących rodnikami. Rodniki te generowane są w dużych ilościach przez niektóre urządzenia dezynfekcyjne oparte na technologii RCI, zwłaszcza pracujące przez dłuższy czas. Nadmierna ekspozycja na nagromadzone w powietrzu reaktywne formy tlenu będące rodnikami, może prowadzić do stresu oksydacyjnego, będącego przyczyną wielu chorób oraz przyspieszającego procesy starzenia się organizmu.
W praktyce epidemiologicznej prowadzone są trzy rodzaje procedur dezynfekcyjnych: dezynfekcja powierzchni, dezynfekcja powietrza i dezynfekcja pomieszczeń.
Dezynfekcja powierzchni
Można prowadzić ją zarówno metodami chemicznymi, jak i fizycznymi. Skuteczność chemicznej dezynfekcji powierzchni zależy od rodzaju i ilości obecnych mikroorganizmów, właściwości, stężenia i stopnia dyspersji środka biobójczego, czasu kontaktu z tym środkiem oraz od właściwości „podłoża”.
Dodatkowymi czynnikami decydującymi o skuteczności tej procedury są temperatura i wilgotność powietrza. W praktyce parametry te mają szczególnie duże znaczenie w przypadku zamgławiania pomieszczeń wilgotnych oraz posiadających wyziębione powierzchnie, np. w ambulansach. Może dochodzić wówczas do skraplania się środka biobójczego zwłaszcza, jeżeli wielkość generowanych kropli przekracza 5 u, co może być szkodliwe dla dezynfekowanej powierzchni i wydłużać czas wietrzenia, a co za tym idzie, całej procedury. W przypadku dezynfekcji fizycznej, prowadzonej przy pomocy promieniowania UV, skuteczność zależy od dawki promieniowania i dostępności powierzchni dla promieni UV (niektóre powierzchnie są niedostępne dla promieni UV).
Dezynfekcja powietrza w pomieszczeniu
Można prowadzić ją również przy pomocy metod chemicznych, zwykle stosowanych w trakcie dezynfekcji całych pomieszczeń (powierzchnie i powietrze) oraz metod fizycznych, np. promieniowania UV oraz filtrów HEPA. Filtry te często są umieszczone wraz z lampami UV w systemach HVAC oraz mobilnych urządzeniach oczyszczających powietrze.
Mobilne oczyszczacze powietrza, wyposażone w filtry HEPA, są szczególnie przydatne, gdy odpowiednia naturalna wentylacja jest ograniczona. Ponadto filtry HEPA umieszczone na wlocie i wylocie powietrza z pomieszczenia oraz zintegrowane z urządzeniami utrzymującymi w pomieszczeniu ciśnienie dodatnie lub ujemne, umożliwiają niskokosztową aranżację odpowiednich sal izolacyjnych (sale izolacyjne) dla pacjentów „zakaźnych” lub z obniżoną odpornością.
W starych budynkach szpitalnych jest to praktycznie jedyna możliwość stworzenia takich sal. Skuteczność technologii korzystających z filtrów HEPA, zależy od skuteczności tych filtrów, a niestety, nie są one całkowicie „szczelne”. Ponadto, stwarzają problemy związane z ich utylizacją po zużyciu (filtry skażone!). W przypadku dezynfekcji fizycznej, prowadzonej przy pomocy promieniowania UV, skuteczność zależy od dawki promieniowania, przy czym tylko promieniowanie UV o długości fali 222 nm, umożliwia skuteczną dezynfekcję w obecności ludzi. Nowością w tym zakresie są zminiaturyzowane, przenośne aktywne dezynfektory przestrzeni osobistej np. przestrzeni pomiędzy lekarzem, a pacjentem.
Dezynfekcja pomieszczeń (powierzchnie + powietrze)
Najczęściej przy tej procedurze stosuje się różne technologie zamgławiania-fumigacji. Zamgławianie może być prowadzone ręcznie przy pomocy np. aparatów plecakowych (zamgławiacz elektrostatyczny SteraPack) oraz automatycznie, po wstawieniu zdalnie sterowanego zamgławiacza do pomieszczenia, lub przy zastosowaniu zamgławiaczy zainstalowanych w pomieszczeniu na stałe. Dostępnych jest kilka sposobów fumigacji:
- opryskiwanie powierzchni z odparowaniem (np. nadtlenek wodoru VHP),
- tworzenie aerozoli i mgły mokrej przy pomocy urządzeń generujących krople o średnicy powyżej 3 mikronów (np. kwas podchlorawy, kwas nadoctowy, nadtlenek wodoru),
- tworzenie mikroaerozoli i tzw. mgły suchej przy pomocy zamgławiaczy wytwarzających krople o średnicy do 3 mikronów (np. nadtlenek wodoru w technologii BIT oraz HDM),
- generowanie gazu (np.ozon),
- zamgławianie „plazmowe” (technologie BIT, RCI).
Środek biobójczy powinien dokładnie wypełnić dezynfekowaną przestrzeń w jak najkrótszym czasie. Pożądane jest zatem, aby były to zamgławiacze mobilne (roboty) emitujące środek biobójczy, najlepiej w postaci suchej mgły, i w różnych kierunkach (posiadające dyszę rotacyjną), co gwarantuje doskonałą penetrację pomieszczenia.
Nie wszystkie pomieszczenia szpitalne wymagają jednakże takiego samego stopnia redukcji ilości mikroorganizmów w powietrzu. Z praktycznego punktu widzenia, pomieszczenia podzielono na kilka grup (klas), różniących się wymaganym stopniem czystości mikrobiologicznej powietrza. Krytyczne pomieszczenia tj. pomieszczenia wymagające największej czystości powietrza, to sale operacyjne, sale pobytu pacjentów o obniżonej odporności, stacje dializ oraz OIOM-y. W salach operacyjnych zaleca się stosowanie tzw. przepływów laminarnych, jednakże coraz więcej publikacji wskazuje, że nie jest to rozwiązanie wystarczające, gdyż wciąż tzw. zakażenia okołooperacyjne występują w około 3% zabiegów. Wiąże się to z tym, że w przestrzeń operacyjną objętą przepływem laminarnym, patogeny wnoszone są przez przemieszczający się personel, sprzęt medyczny i powietrze z zewnątrz. Dlatego też coraz częściej rekomenduje się stosowanie w salach operacyjnych dodatkowo lamp UV 222nm, które można stosować w obecności personelu i pacjentów, zmniejszających ilość zakażeń okołooperacyjnych w istotny sposób (o 60-70%). Inteligentne, wbudowane czujniki i elementy sterujące, zapewniają bezpieczny poziom ekspozycji (bezpieczeństwa), a lampy mogą działać nawet w sposób ciągły.
Szczególnych procedur wymagają także pomieszczenia wykorzystywane przez pacjentów i personel przez wiele godzin w ciągu doby (np. poczekalnie, gabinety zabiegowe, karetki pogotowia ratunkowego) i/lub pomieszczenia o dużym „zagęszczeniu” sprzętu medycznego zwłaszcza elektronicznego np. śmigłowce LPR. W przypadku pomieszczeń intensywnie eksploatowanych, najlepszym rozwiązaniem są lampy UV222nm lub dezynfektory plazmowe, które mogą pracować również w sposób ciągły, przy czym zmieniają sposób dezynfekcji w zależności od tego, czy w pomieszczeniu przebywają aktualnie ludzie, czy chwilowo ich nie ma. W przypadku śmigłowców LPR środkiem z wyboru mogą być dezynfektory plazmowe np. Steramist, wykorzystujące nadtlenek wodoru, który po przejściu przez łuk zimnej plazmy zamieniany jest na suchą mgłę niezwykle drobnych
i „krótko żyjących” tzw. reaktywnych form tlenu (iHP) o bardzo wysokim potencjale redox i związanej z tym bardzo wysokiej skuteczności biobójczej.
Specyficznym, ale narastającym problemem, związanym głównie z transportem pacjentów, jest występowanie w karetkach pluskiew, które oprócz ogólnie znanych uciążliwości mogą być także nosicielami mikroorganizmów chorobotwórczych, np. enterokoków i wirusów wywołujących WZW typu B. W sposób kontaktowy mogą je eliminować zarówno nadtlenek wodoru, kwas podchlorawy jak i ozon. Jednakże z praktycznego punktu widzenia, najlepszym rozwiązaniem wydaje się dezynfekcja kwasem podchlorawym (bardzo niska toksyczność dla ludzi). Dostępne są również dedykowane środki chemiczne, pochodzenia naturalnego, które eliminują (zabijają) pluskwy w 100%, ale wymagają one odrębnej procedury.
Sterylizacja
Jest to procedura eliminacji wszystkich form mikroorganizmów, tj. zarówno wegetatywnych, jak i przetrwalnikowych. W praktyce epidemiologicznej skuteczna sterylizacja oznacza redukcję ilości mikroorganizmów co najmniej o 99,9999 % (6log). Sterylizacji podlegają najczęściej opatrunki, narzędzia chirurgiczne i inne artykuły medyczne stosowane inwazyjnie, rzadziej wydzielone powierzchnie czy całe pomieszczenia. Sterylizacja powierzchni zwykle prowadzona jest metodami chemicznymi, przy użyciu środków biobójczych sterylizujących. Według EPA środkiem sterylizującym jest środek sporobójczy zabijający bakterie Bacillus subtilis. W przypadku całych pomieszczeń stosuje się zwykle wysoko stężone roztwory nadtlenku wodoru (30-50%) – sprawiają one jednakże szereg problemów logistycznych – lub zjonizowany nadtlenek wodoru (iHP), dzięki któremu unika się tych problemów, a jednocześnie procedura trwa znacznie krócej.
Dekontaminacja Bojowych Środków Trujących (BŚT)
Jest to procedura neutralizacji i/lub rozkładu zarówno chemicznych, jak i biologicznych BŚT, stosowana w przypadku skażenia ludzi, zwierząt, sprzętu i pomieszczeń. W tym celu stosuje się preparaty chemiczne dedykowane do określonych toksyn lub grup tych toksyn. W wielu przypadkach skuteczny może by łatwo dostępny iHP generowany w technologii BIT, który agresywnie przerywa podwójne wiązania chemiczne chemicznych i biologicznych BŚT.
Biologiczne (mikrobiologiczne) metody dezynfekcji
Są to metody oparte na wykorzystaniu fagów, które będą nabierały coraz większego znaczenia w związku z powszechnie występującymi problemami dezynfekcji metodami chemicznymi i fizycznymi. Jak dotąd na rynku dostępnych jest niewiele dezynfekcyjnych preparatów „fagowych”. Jednym z nich jest PhageGuard Listex, w 100% środek organiczny, przeznaczony do zwalczania/kontroli kontaminacji żywności bakteriami z rodzaju Listeria, tj. bakteriami, które w znacznym stopniu odpowiadają za zatrucia pokarmowe.
